Church School hla cauk

Unau hna kan fale tete cawnpiak awk ah hla cauk timhtuah mi kan taar piak hna. Download ih print khawh a si. Hi link ah hi a si lai.

Church school hla cauk

Jesuh Khrih cu Bawipa a si.

Nan unau,
Cate Tuan Za Kip Thawng

Church School Cawnnak Cauk (kawl holh)

Unau hna kan fa le tete chimh le cawnpiak khawh ding in kawl holh in timhtuah mi Church School Course hi ka rak in taar piak hna. Doawnload ih print khawh a si.

Church school course

Jesuh Khrih cu Bawipa a si

Nan unau,
Cate Tuan Za Kip Thawng

Rawltak magazine volume 1- 9 tiang

 RAWLTAK MAGAZINE  VOL.1-9 TIANG

Unau hna hi rawltak cauk hi vawlei ka kip ih a um mi unau hna reel kho ding in ka duh ca ah link kan taar piak mi hna a si. A cauk in ngeih ih reel a duh mi nan um ah cun download ih print khawh ding in siannka pek a si ko. Nan phawt tik bel ah man ngei lo te in thawngtha a karh nak hnga caah phawt khawh si seh law a tha tuk ko hnga.

Rawltak vol.1
Rawltak vol.2
Rawltak vol.3
Rawltak vol.4
Rawltak vol.5
Rawltak vol.6
Rawltak vol.7
Rawltak vol.8
Rawltak vol.9


Jesuh Khrih cu Bawipa a si.

Khrih ah nan unau,
Cate Tuan Za Kip Thawng

ZUMHNAK PA LE PA (3) HNA by Watchman Nee

ZUMHNAK PA LE PA(3) HNA

Watchman Nee


    Pathian nih sal ih a tangmi a mihna hruaichuak ding in riannganpi quan a thok tik ah, a hmasabik ah Moses kha burbuk chung in  a auh ih Kei hi na Pa Pathian, Abraham Pathian, Isaak Pathian, Jacob Pathian ka si a ti (Ex. 3:6). Israel mi hna sin ih biachim ding in Moses a fial tik zong ah khan Bawipa, na pupa hna Pathian, Abraham Pathian, Isaak Pathian le Jacob Pathian nih nan sin ah a ka thlah na ti lai tiah a ti (Ex. 3:15).
  
    Hi min pathum hna chal in Pathian a phuan tawn mi nih hin zeidah sullam a ngeih ti hi ruat ti uh sih. Kan Bawipa Jesuh rori zong nih Pathian nih kei cu Abraham Pathian, Isaak Pathian, Jacob Pathian kasi tiah nan sinih a chim mi kha nan relbal lo maw a ti hna (Mt. 22:31; Mark. 12:26; Luke. 27:37). Minung hna sin ah Pathian aiphuan tikah zeitindah mahhna pathum min hi a chim tawn? Kannih fa sinak a co cang mi caah zeidah a biapit nak a um?
  
    Pathian nih Moses hmang in a thimmi miphun, sal ih a tang mi hna cu a miphun si zungzal dingin a auhchuak ih, Biakamthar a hungphak tik ah cun Pathian nih Krih kha thihnak in a thawterthannak thawngin a miphunthar a sihnga ding mi caah lam a sial piak ih cucu Pathian zaangfahnak ruang lawng in a sikho mi a si.
  
    Tuchan ah Israel timi umzia kan theih khawhnak ding ah cun Gal. 6:15 ih sertharthannak dah ti lo cu cuarpartannak hna hi zeihmanh a si lo ih, tanlo zong hi zeihmanh a si hlei lo tiin Krih ah cun mi vialte akhat in a kan chiahmi theihfian hi a herh taktak mi a si. Jesuh Krih ah ihngat in Pathian Siangpahrang fa (Israel) kan sinak hi Lamkaltu Paul nih a phuanchuah mi le hrilhfiah a timh mi cu a si.
  
    Pathian nih amah ta siawk ah a kan timhtuahnak kong hi cipciar ngai in kan zoh a hau. Chimhfiannak ding caah a hmasa ah mi laarcuang pathum hmang in kan cawng lai. Hi mi pathum, Abraham, Isaak le Jacob hna bantuk in Pathian nih a kilven mi hna hi Baibal ah midang an lang tuk lo. Hihna nunnak in cawng tuah hna uh si.
      
    Minung tluknak ah kirta duak uh silaw, Adam nih Pathian dawtnak a tluktak ih chiatserhnak tang ah aa paih, amah bantuk in a hungchuak mi hna zong sual ruangah cun chiatserhmi an si dih ih, misual an si dih. Cuhna lakah Noah lawng hi Pathian hmaiah a tlingmi le a felmi a si.
  
    Sihmansehlaw, Noah cu a tuanbia a dong ih zeitin dah Pathian nih amah he lenqi khawhnak ding in lam a siampiak ti kan hmu tilo. Pathian hmaiah cun a tling bak ko. Sihmansehlaw, zeitin dah dinfelnak chungah a qhan vima ning a si ti theihkhawh a silo. Cu kong ah cun Pathian nih a hruaining hi theihawk a har ko.
  
    Abraham tuanbia kan vun phak bak in, Pathian nih a  thimmi hna a timhtuah ning kha kan vun theihkhawh cang. Abraham cu a pupa chan in siasal a biami a si kobu ah, Pathian nih a auh bak ko (Jos. 24:2-3). Hi siasal a biami pa hi Pathian nih aa thawh riangmang ih Ka ta a si a ti daih ko. Pathian nih cun a mah remruat le duhning in Abraham cu aa thim ko. Amah abraham lei ih thilum mi ruangah a si lo zia, hi kong ah hin a fiang tuk ko. Kannih Pathian fale hna zong hi cu bantuk cio cu kan si ko. Pathian zaangfahnak cu pom in, a khamhnak kan co hnuah, a mah mithim cu kan si ve cang. Hibantuk hin Pathian nihcun a mithim hna cu amah duhning le remruahning liauliau in (lawnglawng in)  amah ta ah a canter hna.
  
    Abraham leh Isaak hna cu miphun bantuk in rel an si rih lo. Jacob a hung chuak ih, Pathian nih Israel tiin min a thlenpiak. Cucu   Pathian nih a miphun derh le sersiam a duh  ruang ih a thil tuah hmasat mi cu a si. Hramthoknak dot hnih in a lang. Cucu zumhnak pa le hna a siamchuah hnu lawnglawng ah Israel miphun timi a chuak kho. Hihi a si khawhnak ding ah Pathian nih cun Abraham le a tu a fale hna cu a sersiam vima hna ti kan hmuhkhawh. Hi mi hna cungah hin miphun qo hram aa thok. Hi zumhnak pa le hna hi umhna hlah sehlaw hi miphun zong hi a hung chuak kho hnga lo. Cu a si ah cun hi pa laarcuang pathum hna hmang hi Pathian nih a mithimhna a timhtuah kan ti khawh lai.
  
    Abraham, Isaak, Jacob hna dirhmun hna a hleice ih an biapitnak hi kan ruat bal maw? Pathian min le Pathian mizia cu hi mi hna hmang in phuanchuah in an um. A nih cu Pathian a si ih minung hna sinah aa phuan tikah an Pathian a si zia kha a langter tawn. Thawhqhannun fianternak ding zong ah Jesuh hrimhrim nih a chimqhan ve. Hi mipathum hna hi vancungpennak ah an umzia Jesuh nih fiang te in a chim (Luke. 13:28). Hi mipathum hna min a chal ih a chim peng nak hi a ruang zei dah a si hnga. Hi dirhmun hna hi zei tin dah kan phak khawh lai?
  
    Miphun kong zingzoi ning te ih kan zoh tik zong ah, Pathian nih a miphun a timtuah ning fiangten kan hmuhkhawh. Tulio krifabu chan zong ah, Pathian nih a mah min phortu dingah miphun aa timhtuah cuahmah ko (Lam. 15:14). Cukong ah lamhruai tu hna cu a tu an kong kan cawn cuahmahmi kong hi an si. A mi a timhtuahnak a hram ah Pathian nih Abraham a hman. Cu a mithim Abraham nunnak ah cun Pathian nih rian a quan. Cu bantuk qhiamqhiam in Isaak le Jacob nunnak zong Pathian nih a rianquan ning  langhternak ah a hman ve. Hi  mi dangdang cung ih Pathian thiltinhmi hi a khat mi an si ko. A mah duhning le remruah ning kha a mi thim hna nunnak ah tarlan vima a duhmi kha a langhter colh fawn.
  
    Abraham in hram a thok ih, fiang ngaingai in a lang lo zong a si kho men. Sihmansehlaw, Jacob in miphun (12) an hung langh tikah cun Pathian tinhmi cu a langfiang tuk cang. Minung pathum ah, tinhmi pakhat, tinhmi tlinterning lam dangdang tung in Pathian cu aa phuang. Hi mi pathumhna lakih mipakhat cung lawngah a tinhmi a tling kholo. Cungnungbik Pathian thiltining cu a sawhsawh (quk maw tak)  a sibal lo ti a langhter. Hahdam ngai le kanmah duhning ih olzaang tein Pathian nih a tinhmi cu a tlin ter lai lo tinak a si. Thil a hmebik kan ti mi zongah Pathian rianquannak le aaphuannak hi kan hmuhkhawh zungzal awk asi. Pathian fale hna nih cun ka caah cun Abraham Pathian, Isaak Pathian, Jacob Pathian a si tiah kan phuanchuah khawh ve nak hnga hi mipathum hna hmangin Pathian aa phuannak hi kan theihfian hrimhrim a hau. Hihi philhlo tein i cinken hna uhsih. Ishmael nih cun Abraham Pathian lawng thei in, Esau nih cun cunak kau deuh in Abraham le Isaak Pathian ti tuah seh law, a tlam a tling hrimhrim lo tinak a si. Thiangthlarau hruainak taktak nunah hmuhfian ahcun Abraham Pathian, Isaak Pathian ti tianglawng cu a za hrimhrim lo. Jacob Pathian zong a tel hrimhrim ti hmuh khawh a si. Israel mi taktak caah cun hi mipathum hna Pathian hi a tlam a tlingcem mi a si.
  
    Pathian fa sinak cocang mi caah tlakcham nak le chambaunak cu ka ngei, hmanseh zeiset ti ka ngal lo kan ti tawn. Kan nun a liamcia caan chung zongah Thluachuah lethnih kong zong hi theihfian duh ah kan rak i zuam sek zong a si kho ko. Sihmansehlaw, zei set hi dah thluachuah lethnih cu asi ti kan fiang lo kho men. Kei nih cun thluachuah lethnih lawng si loin, thluahchuah letthum(thuahthum) asi ka ti. Kan cawn hnga dingmi ah hin hi mipathum hna nunnak hmang in thluachuah letthum tarlan  a si lai.
  
    Zeizong vialte hrampi cu Pathian a si. Sermi thil vialte chuahkehnak Bawipa Jesuh nih Ka pa cu a tutiang zong ah rian a tuan, kei zong ka tuan ve a ti bantuk khan. Hihi theihfian hrimhrim a hau. Minung hi cu zeithil hramthok nak hmanh kan si lo. (Minung in zeihmanh hram aa thok lo). Pathian lawng hi zeizong vialte hrampi a si (Gen. 1:1, IPet. 1:3-5). Minung hi zeithil hramthoknak hmanh kan silo ti hi ngaih a nuamlo ngai men lai. Sihmansehlaw kan theihfian ni cu kan i lomh ni a si lai. Chimh ka duh cu zungzal a hmunmi thilmansung tuk a hramthoknak rengreng cu Pathian lawng hi a si ti hi asi.

    Abraham le Noah cu an i lo hrimhrim lo. Noah cu amah chanlio minung hna lakah cun a danglam hrimhrim ko. Mitha , mifel a si. Abraham tu cu, cubantuk cu a silo. A pawngkam minung hna he an i lo ko. Siasal a bia ve ko. Cubantuk minung va si hmanh sehlaw Pathian nih a thim daih ko. Abraham amah lei chuak chimh awk le , chuankhan awk a ngeih lozia hi nih hin a langhter. Pathian tu kha zeipaoh ah tuanvo a latu a si deuh. Zeizong vialte tikhotu Pathian nak ih a sungdeuhmi zeihmanh a umlo. Abraham nihcun zeitik hmanhah Kanaan ram ka lut te lai tiah a tim ballo. Sihmansehlaw a kalchuak ih, khawika dah ka kallai ti zong a theilo. Pathian nih a auh caah a auhnak a leh ih, a kalchuak phawt a si ko.
  
    Anmah lei chuak thil zeihmanh rinh ti lo ih Pathian lawng  a rinchan mi cu zeitluk mi thluachuak dah an si. Amah lei zeihmanh chuahpi ding a ngei lo mipa nih khan a inn le lo, chungkhat rualchan cingla vial te le a ram cu a chuahtak mai ko khah. Zeizong vialte hrampi Pathian hi kan theihfian hnu ah cun kan nunchung vialte kan tonmi paoh ah mah le mah i bochannak kha chiahtak in, lunglawm tein, Pathian nih rem a ti ah cun ti le Amen ti khawhnak  a hungchuak tawn.
  
    Abraham fapa ngeihchun, a fapa chungchuak rori zong Pathian sin in a chuakmi a si. Minung phungah fa ngeihkhawhnak kong ah an nupa caah lam a um ti lo. Abraham in a chuak mi zeihmanh a um tilo. Amah remruahnak ih a hrinchuahmi Ismael nih cun Pathian remruahnak chung ah hmun pakhat te hman a ngei kho fawnlo. Hibantuk ah hin pei Abraham nih cun Pathian hi zeizong vialte hram a si nak cu a cawn vima cu. Pathian lo in zeihmanh a um kholo tihi a fiang chin lengmang. Pathian nih a ti phawt lo ah cun zeihmanh a mahte a tuahkho mi a si lo zia  a fiang deuhdeuh. Hiban tuk thil a kan cawnpiak nak thawng in pei Pathianmi sinak lei ah nifa kan than khawh nak cu a si cu.
  
    Isaak cu Pathian remruat, biakam fa a si. Hihi Pathian nih Krih in rian a tuanmi langhternak hmuhsak tu a si. Gal. 4:29;3:29  ah kan hmuh bantuk in roco tu Isaak cu biakamfa thlarau phung in a chuakmi a si bantuk in kannih zong biakam fa kan si cang tiah ati. Ga. 4:4-6 ah cun.. sihmansehlaw tinhmi caan a hungphak tik ah fa sinak kan co khawhnak hnga nawlbia tangah a um mi hna tlanh awk ah Pathian nih a fapa cu nu chung in a chuahter, Judah phung chung ah a chuahter ati. Cu ti cun, fa nan si cang caah, Pathian nih a Fapa thlarau cu Abba, Kapa tiih au kho dingin kan thinlungchung ah a thlah ati.
  
    Amah chungih i thlennak ruangah danlamnak tampi Abraham nunnak ah hmuhkhawh asi. Jacob tu cu harnak le tuarnak tampi a ton ih a pahchih mi pa asi. Isaak, minung sawhsawh a si ve mi, mi nak si deuhnak zong a ngei ve lo mi, cu, a hung lang ve.Isaak cu mi sawhsawh a sinak dah ti lo cu a tuanbia ah hin zei thil lianngan a tuahmi hmanh hmuhawk a umlo. Hi ti hin zoh tuah hnik uh sih. Abraham a rumzia kan theih, Isaak tu cu cubantuk a si ve lo. A pa sin tu khan ro tampi a co ih cucu a si ko. Hi ro a co khawhnak ding ah hin Isaak nih zeihmanh a tuah a hau lo. A pa fapa a sinak lawnglawng khan ro a co mai ko. Abraham nih a cawhcia tikhor Isaak nih a cawhthan mi kan hmuh khawh. Hihi a riantuan mi kan hmuhchun mi cu a si ko.
  
    A si ah cun Isaak nun in zei dah kan cawn lai? Hihi a si. Pek kan si lo ah cun kanmah lei in zeitehmanh kan ngei kholo tihi asi. Kanmah lei chuak zeihmanh a umlo bantuk in keimah te nih hin khuazei pi hmanh khi kan phan taktak kholo. Paul nih Amah sinin nan hmuhmi dah tilo ngeihmi nan ngei maw? a ti bantuk khan, Pathian cu zeizong vialte hrampi, cu cu kan Pa a si ti hi Abraham nun nak in kan cawn khawh mi hi zeitluk miaknak dah asi. Petu hrampi cu Pathian hi a si tihi Abraham nunnak ah hin fiangtuk in a lang. Isaak tello (fapa ngei lo) cun Abraham ngeihmi hi a tlamtling lo ti kan theih khawh. Cu nih cun Pathian amah lila cu Fapa si in, petu a si thiamthiam nak kha a langhter. Sual ngeihthiamnak cu  manlo in a kan pekmi a si bantuk tein, sual teikhawhnak zong kan co awk thiamthiam asi. A hrampi a si mi Pathian sinin kan hmuhmi lawng te hi kan ngeih ih kan hman a si ko. Abraham sinah a pek mi cu Isaak sin zong ah a pek ve ko ti zong fiang chinchin in hmuhkhawh a si (Gen. 26:3-5).
  
    Isaak cu a chuah cangka in mirum mi a si colh. Zumtu hna hi thlarau lei ah nikhat hnu nikhat kan rum deuhdeuh tiah kan ti tawn. Rumnak chung ah a chuak colh mi tu kan si deuh ti theih a tha. A rum ciami kan sizia hi thlarau lei nun ah kan hmuhkhawh lengmang ko. Hi ti hin chim tuah uh si law. Nunnak petu thlarauphung nih cun sualnak le thihnak phung chung khan a kan chuahter cu kanmah lei tikhawhmi thil a si lo. Krih ah kan ngeih mi thil tu kha a si deuh. Vawlei hnuhkhawhnak (gravity) a teitu va hna bantuk khi kan si ko. Va hna nih hin cu an ngeih mi thil cu dawhcah ten an hman peng ko. Sualnak le thihnak phung chung in chuahnak biathli Pathian nih a kan pekmi cu kan hman awk tu khi asi. Aw, kristian zeimawzat nihcun hi biathli hi an thei hnga dik maw?  Rumcia in hrinmi fale nih zeihmanh harsatnak pahtlang ding a um lo dahkaw.
  
    Isaak nun lungphun cu dawhtu, arak cotu, sinak hi a si ko. Hi mipathumhna nupi hna sin zong in cawn khawh mi thil a um. Sarah cu Abraham farnu a sinak hlei in thil dang zeihmanh a kong kan thei tilo. Chaeldea ram Ur in Abraham nih a kalpi ve ti kan theih khawh. Jacob nih cun a nunnak chungah harngaiin zuam lengmang bu in a nupi a ngeihnak kan theih. A nupi, a dawt tuk mi Rachel rori zong kum  14 chung rianhrang tuan hnu in a ngeih mi asi. Hiti hin a duhmi thil hi harsa ngai in a ngeih tawn. Isaak ve cu a nupi cu  a ngeihhlan  ah a hmu bal lo. A pa Abraham nih cun a fapa    nupi ding cu zeibantuk dah a silai tiah a duhning kha a chim. A sal Eleazar a thlah ih, a salpa nih cun a pu duhning te in a pu ih fapa nupi ding cu a man peek in a rak hruaipiak khawh. Isaak cu fapa a si ruangah a herhmi paoh a pa nih a khanpiak dih. Hibantuk hin Pathian nih a kan pek lo mi thil cu zeihmanh kan ngei kho lo.  
  
    Jacob ah cun Pathian nih a fale a zohkhenh zia le a hruaizia kan hmuh khawh. Mi tampi nih Pathian cu zeizong hram a si ih a sinin zeizong vialte kan hmuh ti kan theih. Cuti a si ko bu ah a thil pekmi ilaak le co mai ko lo in ngeih aa tim peng mi kan tampi. Hi thilah hin Jacob mizia hmangin cawn ding tampi kan ngei. Kan taksa cahnak nih hin a kan tei tuk ti kan hmuhkhawh. Kan tikhawhnak in Pathian duhning tlamtlinter i tim riangmang in tan a la mi kan tam ngai rih fawn.
  
    Hi kan taksa cahnak a colhchuah mi a nasat tuk caah hin sual teikhawhnak nun thianhlimnak thurinh hna zong hi kan theithiam tawn lo. Hi kan cahnak hmang ih kan kal tik ah kan phak khawhnak a tawi zia le a hlat lo zia khi akan fianter.
  
    Krih rocotu kan sinak, Pathian fapa hi ro bantuk in a ngeitu kan sinak, cu kan comi ro atakin kan ngeihnak kong  hna, kan theihkhawhnak  ahhin minung lei chuak cahnak le thilti khawhnak nih hin a kan buai ter tawn. Jacob cu pafim, thiltikho taktak mi pa asi. A tinhmi a tlam a tlinternak ding kongah a ti khawhlomi hi a um tuk lo ti awk tlakkhin a um. A u zong a hlen, a pa zong a hlen, a pu thilngeihmi chungzong khan fimngai in a mah zawnruat in thil a tuah ning kan theih. A rum ve bak ko khah. Sihmansehlaw,  hi a thil ti khawhnak thawng in a ngeih mi vialte kha Pathian nih a ca ih a tuah piak hnga mi thil kong ah cun zeihmanh sullam ngeilomi an si ko. Zeihmanh lo ih canter hmasa tu kha a herh deuh. Jacob nih a nunnak ih thil a tonmi hna le Pathian nih a chimhhrin ning hna nih hin Thiangthlarau nih zumtu a sersiamnak kong kha a tarlan mi asi.
  
    Jacob zulhmi lam hi a diklo mi lam a si zungzal tawn. A chuah ka rengreng in theihkhawh a si. Faphir an si ih, an chuah lioah Jacob nih a u Esau  kedil a tlaih peng, sihmansehlaw Jacob nih cun fapa upa sinak cu a co kho hlei lo. Fim ngai in a tuahsermi ruangah fapa upa sinak cu co kho ko hman seh law, thinphang in a tlikter tu ah cucu a hun i chuah ko. Rachel cu  duhtuk ko hman sehlaw, a duhlo deuhmi Leah tu a ngeih hmasa a hau. Paddan ram in rum ngai in chuak in, innlei ah tlung hmanhsehlaw, cuvialte cu a u Esau kut ah a pekdih fawn. Hihi Thianghlarau nih nunzia a kan cawnpiakning cu a si. A khuakhan le a remruah khawhnak vialte chuah in a kawl ih a ngeih mi vialte cung zong ah a donghnak nawlngeitu taktak cu Pathian asi. A herh ahcun harnak le tuarnak hmangin cawnpiak a herh rih fawn. Hi nih hin minung fimnak in kan nun lo zia le tlamtling te in khuakhang tu cu Pathian a sizia fiangtukin a langhter.
  
    Jacob nih cun cawn fuh mi thil ropui tukmi a ngeih vi ma. Tha ba ngai ih a chiahmi a ro vialte cu sunghkho dirhmun ah a dir. A nunnak ca hmanh ah thinphan awk asi cang. Zeiti te tal in a u pa kutchung ah a him khawhnak ding khua cu a khan hrimhrim a hau. Sihmansehlaw, culio thengte ahcun Pathian he an i tong ih, a ke hna a bei cang. Pathian rori nih a tuahhram mi asi. Jacob, hlenhhmang pa, cu, Pathian Bawibik fa, Israel ah thlen asi cang. Cucu Pathian pennak a hramthawhnak ding caah Pathian thimmi miphun a hung thawh kehnak hram cu a rak si. Cu kaah  cun a vun i thleng ih, mi a hlengtu pa kha, a fapa le hna nih an vun hlenve cang. Putar, thil tampi a theicangmi le a fimngaimi  pa nih cun a fapa le hna hlenhnak hi cu a theihthiam awk asi ko nain. Sihmansehlaw Jacob cu ahlan Jacob si ti lo in Mithar asi cang caah theihkhawh aa timhtik ah a nun ti buaitu tu ah a cang. A fapa le hna hlenhnak cu a zumh. A qap ih ka fapa angki a si ko hih, sahrangnih a seh cang ko hme hi! Joseph cu a sop viar ko lai hme hi! a ti ih a tap thluahmah ko (Gen. 37:33).
  
    An minung mizia cahnak hrawh hi Pathian mi hna ton awk hrimhrim thil asi. Jacob cu amah te lawng a um cang, cun, mi pakhat nih khua a dei tiang in a paih (Gen. 32:24). Vawlei sualmui chungah hin kan cawlkhoko rua kan ti tawn. Kan vung kal taktak tikah cun kan donghnak cu kan phan colh lengmang ko. Hihi Thiangthlarau rianquan nakin theihter a kan duhmi a si.
  
    Abraham nih cun Pathian cu Pa bantuk in a langhter ih, zeizong vialte hrampi a sizia  a cawm vima, Isaak nih cun fapa sinak in ro cu a co. Pathian thluachuah a kan pek ning paoh in a don zia a thiammi cu zeitluk lomhawk dah asi. Sihmansehlaw, a thluachuah kan don ko mi cu kan fello nak ruangah kan vaivuanh tamtuk. Jacob zong cubantuk cu a rak tonbal ve. Sihmansehlaw, a minung sinak cu khuaipiak dih asi. Hi nun hi na ton caan a phan ve te ko lai. Pathian zumtu nun zia dik takah cun mahlemah i bochannak nun cu a dong. Cucu Jacob nih a vun theihfian tikah Siangpahrang Fa ti le Pathian Israel chungkhar sinak amah ah hram aa thok asi kha.
  
    Kan fianchin nak hnga hiti hin chimthan tuah ning law. Chuahpi mi hrimhrim in miqha kan ti mi hna khi, Pathian kawlchuah mi hna an si tuk lemlo. A ruang cu, cubantuk mitha tuk mi hna nih cun Pathian tonghnak hi an thei kholo. Cu caah, mi sawsawh, mi satlliah, nangmah le keimah bantuk, zeitik paoh ah a zaangfahnak riantuannak ih aa lawmkho pengmi hna khi a kan thimdeuh tawn. Nunzia a kan cawnpiaknak kong zong ah a chimhhrinnak zong ah aa lawmkho thiamthiam mi khi a thim ko hna. Abraham sinah cun misual hna cungah Pathian thiltuahmi a lang ih, Isaak nun ah cun Pathian nih a fapa nunnak a kan pekmi a sunlawizia a langhter. Jacob nunah cun Thiangthlarau hruainak Pathian sinin a rami kan hmuh tam chin lengmang nak hnga lam a kan hmuhsak.
  
    Kanmah mizia a thalomi cu a dongh ter ih, nunzia thar, Krih ah pek kan si. Amah he thianghlim peng ding in a kan sersiam. Cuticun, Thiangthlarau nih cun Pathian duhnak kan tuah khawh nak hnga a kan hruai tawn. A fale hna lam a kan hruaining cu hitihin asi.


*hmailei ah peh a si rih lai

ZEI TIN DAH KAN SAK CIO? – Part (2)

ZEI TIN DAH KAN SAK CIO? – Part (2)

                   Cate Tuan Za Kip Thawng        

IKor. 3:10,11,16,17  ITim. 3:15

(4) CHUNGTEL , MEMBER SINAK

Bu kal ning ah cun, tahchunnak ah, AG bu khi na duh ih na uar bik mi a si ah cun, an pastor maw tuanvo ngei tu hna kha na vaton lai ih na VA LUT. An nih nih thlacamnak zapi hmai ah an in ngeih paik lai ih an chungtel na si kho ve. Nun na ngeih ngeih lo a si lo. Baptist na duh ah cun NA VA LUT kona duh lo ni khua ah na chuak i a dang bu ah na lut. RC na duh ih na VA LUT ko, na duh lo ah na chuah tak ko.. Pathian krifabu chung bel cu ban tuk in a duh mi paoh luh khawh a si lo. A duh lo mi zong lut lo in um khawh a si hlei lo. KAN LUT, LUT LO ti tu khi si lo in Baibal cawnpiak nak ah cun Pathian Krifabu chung ah amah nih a kan chap tu khi a si. Kan mah te kan va lut, kan va pe a si lo.

Pathian krifabu cu Pathian innchung khar a si ti kan theih cang. Innchung khar minung si awk ah i pek khawh le va luh khawh a si maw? Si lo. Na nu le na pa innchung khar minung si awk ah cun an mah chung in a chuak mi (hrin mi) na si a hau, na pa le na nu nih an inn ah an in hrin cang hnu ah cun na duh thim le thim lo zong zei hmanh a si ti lai lo. Hrin na si cang ka te in an inn chungkhar mi nung na si colh ko. Kan mah te kan i pek, ih kan va lut a si lo. Kan nu le kan pa tu nih hrin chuah nak in an innchung khar minung ah an kan chap tu khi a si deuh. Cu ve bantuk in Lamkaltu. 2:47 kan zoh tik zong ah “Pathian kha an thangthat i mi vialte nih an hmaizah hna. Cun khamh a si lio mi hna cu Bawipa nih nifate in an bu chung ah khan a luh ter lengmang hna” tiah a ti.

Gal. 3:26-27 chung ah Khrih Jesuh he ipehtlaihnak thawng in Pathian fa nan dihlak in na si cu zumhnak thawngin a si. Khrih he i pehtlaihnak chungah tipil an ing i cucaah Khrih  kha nan hruk cang tiah a ti. Zumhnak thawng in Khrih Jesuh he kan i Pehtlaih ih cu ti cun Pathian fa kan hung si kho. Cun citi ih Khrih he kan i pehtlaihnak chungah tipil kan ing cang, cu ciah ah cun Khrih cu kan i hruk cang. A mah ta kan si cang. Langhter duh cu Krifabu chung phak cu tipil lak nak in a si lo. Tipil in nak cu Khrih he kan i pehtlaihnak ah khan a si cang. Nihin ah buram ah cun Khrih he na pehtlaihnak ah tipil in cang mi na si zong ah an bu chung member na si langhter nak ah an in pilh qhan qhiamqhiam lai. Cu bu in budang deuh ah na qhial qhan zong ah tipil an in pek than ko lai. A hlan ih ti a rak in pilh tu pa kha mi piangthar a si zong ah, Jesuh min, Pa, fapa, Thiangthlarau min in Pathian mi rori nih a rak in pek cang zong ah an pom hlei lai lo. An bu chung na luh ding ah cun an pastor maw, ordained upa nih maw ti an in pilh qhan hrimhrim lai. Cu nih a langh ter mi cu. Tipil hi Khrih zumhnak lak ter nak ah an hmang lo ih Bu chung member luh nak tu ah, kan member a si cang ti pomnak langhter nak tu ah hman a si ti cu a fiang ter ko. Pathian krifabu tu ah cun a minung nih tipil an pek nak ruang ah si lo Khrih ah tipil pek na si cang ruang tu ah Krih ta na si colh ih, a ta na si cang caah a  minung hna umnak a si mi a tuuhruang, krifabu chung ah an chiah tu khi a si.

(5) I THITHRUAI NING (organization)

Mi tampi nih krifabu unaurual an zoh tik ah an khuaruah a har. Khuakhat le khuakhat a um mi krifabu hna i pehnak zong um lo. Cheuhra cheukhat in zungpi (center) an i pehtlaih ti um fawn lo. General secretary le president ti bantuk, women secretary, Youth secretary, Chairman ti ban tuk um fawn lo. E & M department, Sunday school department ee ti bantuk a dangdang zei um tung lo cun, a si duh deuh lo eh, hawi an lo hrimhrim lo, a si zong a si kho hnga maw? I thithruai ning le organization hna ngeih ve lo ah cun an ti tawn. Kan ngei lo a si lo unau. Kan ngeih ve ko ee. Sihmansehlaw, kan nih cu minung nih cozah rian bantuk in a niam, a sang, a lu tlai hei ti bantuk in le peknak thawhhlawm ih i peh tlaih ti bantuk cu ngei ve hlah ee.

A ruang cu Baibal ah a um lo caah a si ko. Jesuh khi a zultu pahlei hnih cung ah General Secretary a tuan bal maw. Peter khi teh an president maw a va si hnga. Jesuh le a zultu pa hleihnih hna an  head quarter cu khawika khi dah a va si hnga. Hi pawl hi zungkai tu mumal zong ngei hna hlah. Cazi le darwan bantuk zong an ngei lo. Inn le lo mi hnuh hngan ih hi hi Jesuh te zungpi cu a si ti awk nih um fawn lo. An vak an tawi lengmang ko ee. Peter sin ah khua dangdang ih Jesuh a zul ve mi hna nih an ngeih chiah an rak khon hna ti bantuk um fawn tung lo.

Krifabu nih a ngeih mi i thithruai ning   a dotdot hna cu, nihin buram ih hmuh mi bantuk ciah cu a si lai lo. Sihmanhsehlaw Baibal ah a um mi zat hi hmang uh si law a za ve ko lai dah ka ti. Pathian tuah mi i thithruai ning kan hei ti ko lai teh. Baibal chung um mi a si caah.

Lam. 14:23 kan zoh tik ah Lamkaltu hna kha khua kip ah an tlawng vima ih krifabu zohkhenh le hruaitu ding krifaupa kha  rian an va fial vima hna ti kan hmuh. Cucaah krifabu cu i thit hruai ning ngei lo pi in le hruai tu ngei lo pi in a kal sawhsawh a si lo. Krifabu hruaitu , zohkhenh tu ding cu krifa upa hna an si.

Fip. 1:1 chung ah cun krifabu chung mi hi dotthum in a langh ter,

          1. Krifa upa (Elders, Bishops, Overseers)

          2. Deacon (riantu, minister)      

          3. Mithiang hna (zumtu)

Krifa upa hi krifabu pakhat chung ah pakhat nak tam a um a hau, a ruang cu Baibal cawnpiak nak kan zoh tik ah krifa upahna (elders) ti in a tam lei in a hman lengmang. Krifa upa hna khuakhan lairel nak a tak ih a tuancuahk tu ding cu deacon pawl hi an si. Cu hruai mi mipi zumtu (mithiang) hna ti in a dotdot ten Pathian nih a chiah ko.

Hi krifa upa rian le deacon rian cu (office) quan ding in a fial in i fial (khanh) a si ih, fial mi hna nih cun krifabu cu qhit le hruai a si. Krifa unau thlarau nun ih ti le rawl cawm nak lei tu ah cun rian fial mi (office) ning in si ti lo in Thlarau laksawng tu in krifabu hi cawm a si. Efe. 4:11 ih Thlarau laksawng kan hmuh mi hna bantuk pawl khia Krifabu cawmnan ding caah Bawipa nih a herh a ti ning cio in a kan pek cio mi an si hna.

Mi kha laksawng a pe tu hna cu a mah kha a si; a cheu cu lamkaltu ah a ser hna i a cheu cu profet ah a ser hna. a cheu cu pastor le cawnpiaktu ah a serhna. Hi lak sawng hna hi dirhmun a si lo caah min hmai ah i bunh ding a si lai lo. Tahchunnak ah, Apostle Paul, Evangelist Peter, Profet Phillip ti bantuk in min hmai ah hi laksawng hi title bantuk in bunh ding a si lo. Biakam thar unau hmasa hna nih an rak hman mi a si lo. Paul, Krih lamkal tu, ti tu khin a si. Pastor Paul tiah auh ding a si lo. Paul cu unau Paul a si ko ih pastor timi cu thlarau nih krifabu cawmnak ding caah a mah he a tlak in a pek mi laksawng a si ko.

(5) BIAK NING

Laiphung kan rak um lio, khuachia, khuahrum kan rak biak lio hrimhrim hmanh ah, khuachia sin ih rai thawi a si tik ah rai a thawitu nih mah duh mi put khawh a si lo. Kan thawihnawh chan mi nih a duh ding mi tu khi kawl paik a si. A co hlan sual lailo ti kan phang.

Nihin ah Pathian kan biak ning zong hi krifabu sak nak kong ah a biapi ngai mi thil pakhat a si ve. Zeitin dah kan sak? Zei tin dah kan biak cio? Kan i hal tawn mi cu nan pumh cu nan i nuam maw? ti hi a si theu tawn. Kan leh tawn nak cu, Nuam tuk hringhran ee, ti a si tawn. Kan kaa ih a chuak mi hrimhrim nih khin kan Pathian biak hi kan mah nuamhnak ding tu a biapit ter deuh ti hi a langh ter a si.

Program hi Pathian nih zei tin dah qha a ti lai ti si lo khin hi ka ah solo ka sak ter lai, hi ka ah cucu si seh....  cu lo ah cun an ngu sual lai, a simh tuk sual hna lai... aw kan program cu Pathian a lung a tling lai maw, ti lei kha si lo in mipi phunciar lo nak ding fang lawng pei kan rak ruah tawn ko cu. An ngut sual phan ah pei biak khawm ning cu a phunphun in kan thluak kan chuah ih program kan suai lengmang cu. Pathian hmun a ting ti lo. Zei hi dah a biapi? Kan biak mi duhning maw a biapi, a biatu duh ning dah? Pathian mihna kan caah cun kan biak mi kan Pathian duhning tu hi a pakhat nak ah kan chiah awk a si. A duhning biakpek nak cu zeitin dah a si. Krifa hmasa hna nih zei tin dah an caan an rak hman. Baibal ah a kan cawnpiak mi a um.

Lam. 2:42 chung ah, “Lamkaltu hna cawnpiaknak ngaih awk ah khan a tu le a tu an i pum i hawikomhnak ah khan an i tel i hawikomhnak rawl an dum ti i thla an cam ti lengmang. Pathian an rak biak tik ih caan an hman ning a kan chimh. Lamkaltu hna cawnpiaknak  kha an ngai.  Cun HAWIKOMHNAK an ngei, HAWIKOMHNAK RAWL an dumqi, THLA AN CAM TI  lengmang ti a si.  Hi ka ih hawikomhnak rawl a ti mi hi mirang ah cun “Break the bread” a ti ih, chang an phel ti ti nak a si, Bawipa zanriah phun in a langh ter. Nihin zong ah unau hna kan i ton tik ah a hmansa a kal cia unau hna caan hman ning Baibal nih a kan cawnpiak ning te hi Pathian innchungkhar chung kan khuasak ding ning a si ve.

Ef. 5:19 chung ah cun Hla dawh le bia dawh in pakhat le pakhat i chawn u; Bawipa cu hla le aw dawh in nan lung taktak in thangthat u, Kan Bawipa Jesuh Khrih min in zeizong kip caah Pathian cu lawm uh a ti. Mirang ah cun “Psalms, spiritual songs, hmyns” tiah a ti. Saam hla, thlarau hla le hladawh he i chonh lengmang ding, Pathian thangthat ding a si.

Lamkaltu. 20:7 kan zoh tik ah zarhkhat ih a ni hmasabik ni ah hawikomhnak rawl dumtinak ah an i pum. Paul cu a thaizing a kal cang ding a si ca ah mi kha bia a chimh hna ti kan hmuh. Phungchimh, mi pakhat nih Pathian pekmi biathli phuan ih a dang nih rak ngaih piak ih thazaang rak i lak zong hi krifabu chung Pathian thangqhat nak ah hman a rak si. A cung lei chimh cia mi he kan fonh a si ah cun Bawipa zanriah hman ih pumhnak, thangqhat nak pumhnak, cawnpiakngak ngaih le phungchim ih pumhnak ti ban tuk hna hi nihin krifabu unau cawm nak zong ah a bia pi mi biak ning an si. Solo ee, duet ee, trio ee ti ih an nih nih cu tik ah sa seh ti i rian i thiah lengmang phun khi a si deuh lo. A zungzal phungchim lawnglawng zong cu a si kho lai  lo, a zungzal Bawipa zanriah hman peng zong cu a si lem fawn lo. Pathian thlarau nih a kan hruai ning te khin hi biakpek nak hna hi hman vima ding a si.

(7) SIKAAN (DISCIPLINE)

Mt. 18:17 ah Jesuh nih Krifabu kong a cawn paik tik ah  “Sihmansehlaw an bia zong kha a ngeih hlei lo ah cun, cu thil cu a ningpi in krifabu kha na chimh hna lai. Cun krifabu bia kha a ngaih duh thiamthiam lo ah cun, ram dang mi maw, Ngunkhuai khawltu maw, cu bantuk mi ah cun va zoh” tiah a kan cawn paik.  Krifabu hi a herh ning ih i chimhrin le a herh ah cun krifabu ih qhawl tiang hmanh khin discipline a ngei mi a si. Mu le mal ngei lo ih duh paoh tlon nak ram a si lo. A fel le a ding tuk mi Khrih luchiah nak pennak ram chung um kan si.

IKor. 5:4-5 nak zong ah “Hi pa cu a thlarau kha Bawipa ni ah khamh a si nak hnga a pum cu hrawh awk ah a mah cu Satan sinah khan pek awk a si” ti ban tuk bia hna kan hmuh. Hi hi Satan kut ih va ap ti lei a chim duh mi a si lo. Krifabu chung ih nawl a ngai lo mi cu a thlarau ca qhat nak ding a si ah cun a tak sa hi fak pi in chimhrim ding a si ti nak tu a si deuh. Satan sin ap a ti duh mi cu Pathian nih a kan chimhrim tik ih kan cung ih thil qha lo a phak ter tik ah a mah kut in direct in a phak ter tawn lo. Kan cung ih harnak le dantatnak hna phak ter a duh tik ah hmanrua ah Satan khi a hman tawn. Tahchunnak ah Job kha Pathian nih a zumhnak hneksak a duh tik ah a cun ih hmachia a tlun ter tu kha Pathian a si lo Satan tu kha hmanruah ah hman a si. Cucaah Krifabu cu nawl a ngei lo mi fakpi in chimhrin ding ti duh nak a si.

(8) UNAU DAWTNAK

IPet. 1:22 ah zumhnak ah nan unau a si mi hna cung ah khan dawtnak taktak nan ngeih caah, pakhat le pakhat thinlung thiang te in i daw tuah uh a si. Heb. 13:1 nak ah Unau dawtnak cu nan lak ah hmun zungzal seh a ti. John. 13:34-35 ah Jesuh nih Nawlbia thar kan pek hna, keimah nih kan dawt hna bantuk in pakhat le pakhat i daw uh a si.

Krifabu ah a biapi ngaingai mi cu dawtnak a si. A hnuk le a hrihram rori a si. Dawtnak a zor ah cun chimhthiam, tampi tuan hna khi san a tlaih lo zia Efesa krifabu hman in Jesuh nih a kan theih ter cang. Jesuh nih Krifabu a dawt ih a nunnak a pek. Krifabu cu dawtnak in derh mi a si. Jesuh nih biaro a kan vuih tak mi zong cu unau pakhat le pakhat i dawt ding a si. Krifabu unau rual i ton nak hmun cu pumhkhawm nak sawhsawh a si awk a si lo, Unau cung kan ngeih mi dawtnak langhter tu khi biak nak taktak a si.

III. Biakam thar chimhning a si lo mi

Nihin kan dirhmun hi Biakam Thar chung ih a chimhning pungsan (Pattern) in a si maw si lo ti hi ruah a hau.

1. Bu a dangdang

Efesa 4:3,4 nak chung ah Pum khat si nak, Thlarau nih an pek mi hna kha, ngeih peng awk ah an funtu hna daihnak hri khan fekte in i tem u. Pathian nih an kawh hna tikah ruahchannak pakhat a um a ti bantuk te khan pum cu pakhat lawng a um i Thlarau pakhat lawng a um a ti. Cucu Khrih ih pum a si. Hi bia kan zoh tik ah cu pum pakhat chung ih kan i pumkhat khawhnak ding ah pumkhat sinak a kan pe tu cu Thlarau a si nak kan hmuh khawh. Pathian nih a duh mi cu a minung hna paohpaoh hi pum pakhat Khrih pum ah i benh dih seh law ti hi a si. Ka pum cu ka lu he a peh i, ka lu nawlngeihnak tang ah ka pum cu a um. Mi dang lu he a peh mi khi ka pum ka ti kho lai lo. Mi lu he a peh mi pum cu an pum a si, ka lu he a peh mi pum cu ka pum a si. Khrih pum cu pakhat a si. Cu a pum cu a Krifabu a si. Pum cu lu nawlngeihnak tang ah a um ih cu lu he a peh bantuk in Khrih pum a si mi Krifabu cu a lu a si mi Khrih nawlngeihnak tang ah a um ih Khrih he a peh tlai.

Cu ruang ah cun Khrih pum a si khawhnak a si. Khrih pum cu pakhat lawng a si a ti caah Krifabu cu pakhat lawng a si. A dang “krifabu a timi” vial te cu “Buram” an si. Khrih nawlngeih nak tang ah si lo in mipi nih an thim mi minung nawlngeihnak tang ah a peh ih a um mi cu Krifa bu a si kho lo. Zeicah tiah Khrih pum cu Khrih lu tang ah pei a um awk a si cu. Minung lu a tlaih nak tang ih a um mi bu cu Krifabu (Khrih pum) a si kho lo. Pathian duhnak hrimhrim ah cun Khrih pum pakhat ah i benh dih ding hi a si. Khrifabu i ti qung ih a qhen liangluang ko ih minung uknak le nawlngeihnak tang ih a um peng mi nih khin Khrih pum pakhat cu pum tampi ah qhen an i tim ti nak a si. Pathian duhnak kalh ih riantuannak a si.

Johan. 17:20-21 chung zong ah kan Bawipa Jesuh a Pa sin ah thla a cam tik ah “Anmah ca lawng ah hin thla ka cam lo, an chim mi bia thawng in a ka zum lai mi hna ca zong ah ka cam. Annih cu an dihlak in pakhat an si nak hnga thla hi ka cam. ka Pa, keimah cu nangmah chung ah ka um i nangmah cu keimah chungah na um bantuk tuk hin annih zong kan chung ah um ve hna seh” ti in a cam. Kha lio ih a rak zultu hna ca lawng ah si lo in nihin kan nih ca (a ka zum lai mi hna) zong ah a cam ve. Cucu Amah chung ah pumkhat kan si nak hnga caah a si.

Kan Bawipa Jesuh Khrih nih a zum tu le a zultu hna caah thla a cam tik zong ah an dihlak in pumkhat an si khawh nak ding ah ti hi a tinh mi cu a si. ka Pa, keimah cu nangmah chung ah ka um i nangmah cu keimah chungah na um bantuk tuk hin annih zong kan chung ah um ve hna seh tiah thla a cam mi nih a fian ter mi cu Khrih chung um nak lawng ah hin i pumkhat nak a um ti hi a si. Nihin ih min a phunphun i bunh ih fellowship zawng in maw, a bu ning in maw i pum khat ding i timh hi cu Baibal cawnpiak nak pinlei ih minung lei zang hlei cawinak a si. Khrih chung ih i pumkhat nak dah ti lo Bawi pa nih i pumkhat nak dang a cohlan mi a um lo. I pumkhat nak ding in cubantuk kan derh lengmang mi nih hin a kan cheu ih a kan qhen dih tu khi a si. Cu fellowship le bu ti bantuk hi um lo in Khrih chung ah um dih uh si law i pumkhat ding in zuam a hau lo. Khrih kha kan i pumkhah nak cu a si deuh.

IKor. 1:10. chung ah Caqialtu nih ka u le ka nau hna, kan Bawipa Jesuh Kri min in kan nawl hna: nan dihlak in pakhat le pakhat lungngete in um tuah u, i qhen hlah u. Lungthin khat, ruahnak khat in um u tiah a ti nak kan hmuh. Hi hi mirang Baibal hna ah cun “Speak the same thing” a ti. Kan i khah khawh nak ding le kan lung a nge khawh nak ding ah cun “Kan chimh mi hi pakhat, aa lomi”  si phot seh law. Cu kan chimhcio ding thil pakhat cu zei dah a si. Pathian bia. Pathian bia pakhat lawng hi chimh a si ah cun Khrih pum hi a qhen lai lo.

2. Uar bul ngeih.

Hihi Biakam thar cawnpiak ning lo pi in krifabu a ping ah a kal ter tawn tu thil qihnung pakhat a si.

I Kor. 4:6 kan zoh tik ah Paul nih “Ka u le ka nau hna, nanmah qhatnak ding caah hi thil vialte hi Apollo le keimah kong in kan chimh hna. Hi bantuk in kanmah pahnih kong tahchunhnak ah kan lak piak hna cu, “phung leng lonh hlah u,” ti tawn mi kha a sullam nan hngalh khawh nak hnga caah a si. Ahohmanh namh hlei hna hlah u a ti hna.

A ngan pathumnak chung ah khan Korin unau hna  chung ah Pathian mi hman krifabu cawmtu hna lak ah uar bul an rak ngeih cio nak kan hmuh khawh. Mi cheu nih “kei cu Paul lei tang ka si” an ti, a dang nih “kei cu Apollo lei”  tiah an ti nak kan hmuh. Krifabu cawm tu lila zong nih Paul bantuk in kan lung a thian a hau. Mi nih ka unau dang nak in ra ka uar deuh hna seh law ti lungput khi Kri pum caah raal ngan pi a si. Thlak hrimhrim a hau. Mipi lei zong nih a kan cawm tu cu hi minung hna hi an si lo Pathian tu hi krifabu cawm tu taktak a si ti theih bu ten a hman rua a si mi minung ah hin lungthin i bunh hlah uh sih law a tha mi a si. Cu ti ih uar deuh bul kan ngeih mi nih khin a rian quan tu lila, kan uar deuh mi minung, zong kha tisa thlemnak chung ah a luh ter khawh ih, krih takpum ca zong ah fahnak a chuah ter tu ding raal ngan pi a si.

Paul cu zeidah a si, Apollo cu zeidah a si? Pathian sal pei an si ko cu. Pathian an zumh ter tu hna kha tiah kan hmuh. Kei nih ka tuh, Apollo nih ti a toih, a qhantertu le a nunter tu taktak cu Pathian a si a ti. A si, Pathian tel lo cun a riantuan tu hna hi zei hmanh kan rak si lo ai.

IIIJohn. 9 nak chung ah John nih Krifabu sin ah ca tawite hi ka tial si hmansehlaw   Hruaitu si a duh tuk mi Diotrefes nih khan cun ka chim mi hi zeihmanh ah a rel lai lo tiah a ti. Hruai tu si duh tuk nak laar duh tuk nak hi Pathian bia zei a kan rel lo ter tu ah a hung cang kho. Pathian duh ning a si lo. A kan chiahnak zawn te ah um ko uh sih law, a kan fial mi te khi quan cio ko uh sih. Bawi kan si lo Pathian sal pei kan si cu. Hlorh le thangqhat nak cu Bawipa ta pei an si ko cu.

3. A min lawng i lak

Jesuh Khrih hi a min lawng i lak ih a mah ngeih tung lo cu a ngah lo. Pathian Krifabu zong hi a min pi lawng i bunh riangmang in Baibal chung Pathian krifabu kal ning le a kan cawn piak mi cawnpiak nak he a tlak lo ah cun sullam ngei lo a si hnga.

Mt. 7:21 chung ah “Bawipa, Bawipa” tiah a ka ti mi paoh in vancung Pennak chungah an lut dih lai, ti nak a si lo, sihmanhsehlaw vancung khua i a um mi ka Pa nih tuahhna seh ti a duh mi a tuah mi lawnglawng kha an lut lai tiah a ti.

4. Bomhnak hrampi a dang ngeih.

Krifabu hi cu krifabu chung unau hna sin in a herh pang mi a um tik ih i bomhchanhnak dah ti lo (regular) cantling bak ih midang bomhnak cung i dir, i rinh cu Baibal cawnpiak ning a si lo. Nihin buram tampi cu ramdang minung bomhnak ah hram a bunh mi bu an si tawn. Krifabu tu cu Khrih ah hram a bunh lai.

Bomhnak lak nak le hmuhnak kongkau ah cun Rom. 15:26 chung te hna ah “cucu zeidah a si tiah, Masidonia ram le Grik ram i a um mi krifa bu hna nih Jerusalem khua i a um mi Pathian mi hna lak i sifak mi hna bomhnak ah anmah lungthote in an thawh mi thawhhlawm a um” tiah a ti. Ram dangdang ah a um mi krifabu unau an si ko na in bomhnak an i pek nak kan hmuh. Hi Masidonia le Grik ram i a rak bawm tu hna hi Krifabu an si ti philh lo ding a si lai. Vawlei khuale ram fingle tlang nih umnak dang dang ah a qhen ko hna na in Krifabu, Khrih pum cu pakhat tho tho a si. Cun Masidonia le Grik ram i a um mi krifabu hna kha Jerusalem lei i a um mi krifabu hna nih sifak an umnak kong le bomh an herhnak kong kha rumro in an theih ter ih bomh an hal kha a si lo.An mah te nih lungtho te in an i timhtuah mi tu a si.

IIKor. 8:13-15 chung ah “Mi dang bomhnak ah nan cung i thilrit khinh kha kaa timh mi a si lo; a si nain a tu cu thil tampi nan ngeih lio a si caah a herh bau mi cu nan bomh ve hrimhrim awk hna a si. Cu ti cun nannih zong nan herh bau ve tikah an ngeih lio a si ahcun an in bomh ve hna lai. Cun nan phu hnih in nan i ruang kho lai i Cathiang nih “Tampi a char mi nih tam tuk an ngei hlei lo, Tlawmte a char mi nih tlawm tuk an ngei lem lo.” a ti bang khan a si lai” tiah a kan ti. Unau harnak an ton tik ah pakhat le pakhat kan ti khawh tawk in i bomh cio hi Baibal Biakamthar ih a kan cawm piak ning a si.

IV. Pathian ti ning ih thil tuah lo tih a nunzia

Bia hmasa lei ah ka rak lak ter cang bantuk khan Pathian ti lo ning in thil an rak tuah ih an rak cawlcangh ruang ah Nadab le Abihu cu mei in hrawh an si kha. Uzzah cu thihnak nih a phak colh. Uzziah cu thinghmui zawtnak nih a tlaih colh fawn. Manaseh cu a miphun ning in sal ah tlaih an si.

U le nau hna Kan Pathian biak ning le krifabu kalning hi Pathian duh nak he aa tlak maw tlak lo ti hi tha te in i ralring tuah hnik uh sih. A ral rin zia kan thiam lo lio zong hmanh ah khin pei  A biatak nih cun kan tak lo zia le kan dir hmun a dik lo zia a kan theih ter ih Thlarau in chung nun ah ralrin a kan pek peng cu. Pathian kan biak hi kan mah duh ning in le nuam kan ti ning khin maw kan biak lai a si lo ah kan biak mi Pathian duh ning in dah kan biak lai.

Pathian kan bia ti na lak ah a tu ih tarlan mi hna minung hna bantuk in Pathian chiatserhnak tu kan huah sual lai ti hi ruah awk thil a um.

V. Pathian bia ning ih a kal lo mi cu

Mt. 7: 22-23 ah a mah a bia ih a zum mi hna nih khan “Bawi pa, Bawipa” cu a ti len ko na in Jesuh nih cun “kan thei hna lo” tiah a leh hna. Kan mah nih Bawipa zei tluk in dah kan theih ti nak hmanh khin Bawipa theih mi kan si maw ti hi a bia pi deuh mi a si. Kan theihtuk tung ih a kan theih ve qung lo ah cun Amah kan theih nak kha sullam ngei lo a si. Bawi pa an ti ko bu ih hacang rial nak le mitthli tlak nak chung ah hlonh an si ko lai.

Gal. 1:6-9 nak kan zoh tik ah “Ka khua ruah a har ko. Luklak ah Kri vel in an autu hna kha nan hlawt i thawngtha dang kha nan zuan. A ngaingai ti ahcun, “thawngthadang,” timi hi a um lo, a si nain hi ti in ka chimnak cu, nan lung an tuaitamtu hna le Kri thawngqha kha thlen aa zuam mi an um caah a si. Kan mah kan si zong ah, vancung mi a si zong ah, kan in chimhmi hna thawngqha he aa dang mi thawngtha an chim mi hna cu hell ah tla ko seh. Hmasa zong ah kan rak chimcang i a tu zong ah kan chim qhan; nan rak cohlan cang mi thawngtha he aa dang mi thawngtha an chimtu hnapaoh cu hell ah thla ko hna seh” tiah Paul nih Galati ram ih krifabu unau hna sin ah ca tial.

A si ko. Baibal Pathian bia nih a kan chimh mi pin lei ih thawngtha an ti mi hi kan pawngkam zong ah theih awk tampi a um ko lai. “Thawngtha dang cu um hman seh law keimah ka duh ti lo” tiah hla kan sak tawn bantuk in Krih tak pum chung unau hna caah cun thawngtha dang cu kan duh ti lo. Pathian pek mi Cathiang chung bia hi kan caah a za. Thawngtha dang a au pi mi cu hell ah tla ko hna seh ti hi Baibal bia a si. Kan thawngtha hi Baibal cawnpiak mi he a tlakaw?

VI. Tlamgkawm nak

Saam 127:1 ah “Bawipa nih inn cu a sak lo ah cun, a sa tu hna riantuan nak cu a lak a si” ti mi hi vawi dang tawn ah khin cun Inn le lo an derh tik ih inhram lung bunh ih thlacam tik te hna, tele fa zohkhenhnak kongkau he i pehtlaih in nau ap nak te hna ah maw tiah kan rak chim tawn mi a si. Nihin ah cun Bawipa nih fiang te in a ka theih ter mi cu, hika ih inn a ti mi hi, kan um nak ca ih kan sak mi inn khi a chimduh mi a si lo ti hi a si. Kan fale zohkhenhnak kong zong a si lem lo. Hi ka ah inn nih a chim duh mi cu Pathian inn a si. ITim. 3:15,16 chung ah Pathian innchung khar cu anungmi Pathian Krifabu a si nak zong a kan chim. A si ah biak inn maw na ti lai. Lamkaltu 7 chung ah minung kut i sak mi inn ah a um mi Pathian ka si lo a ti cang kha. Cu caah hi inn nih a chim duh mi cu Pathian amah rori nih a umnak ding inn ah a sak mi a nungmi Pathian Krifabu kha a si. Minung nih kan umnak ding inn kan mah ten kan i sak. Va nih a umnak bu a mah ten a ser. Zu nih a umnak kua a mah ten a ser ve. Pathian umnak ding caah krifabu (Pathian inn) hi minunng nih sak piak khawh a si ve lo. Minung sermi bu ah minung an um, Pathian sak mi Pathian inn chung ah Pathian a um ve.

Mt. 15:13 chung ah ka pa nih a phun lo mi thing paohpaoh cu phawi an si dih lai tiah Jesuh nih a chim. Nihin minung phun mi le derhmi krifabu paohpaoh hi Pathian nih a phawi dih ding mi an si.

Cu caah nanmah zong kha, lungnung bantuk in ra tuah u law thlarau biakinn saknak caah cun i hmang tuah u. Cuka ah cun a thiangmi tlangbawi bantuk in  cohlan awk a tlak mi thlarau raithawinak kha Jesuh Kri thawng in Pathian cu nan pekchanh lai IPet. 2:4-5.

Nan nih zong lamkaltu hna le profet hna nih a hram an rak bunh mi cung i sak mi inn nan si ve cang i a kil lung cu Kri Jesuh kha a si. Inn cu a ningpi in i qhen lianglung lo in hmunkhat ah a dir tertu cu a mah kha a si i Bawipa biakinn tling ah a chuahcanh tu cu amah qhiamqhiam kha a si. Amah he nan i pehtlaihnak thawng in nannih zong hawi dang vialte he, Pathian nih a Thlarau in a um hnawh mi inn ah ser nan si cang Ef. 2:19-22.

Si hman seh law zei tin dah kan sak ti kha a hohmanh kan i ralrin awk cio a si. Zeicatiah Pathian nih Jesuh Krih lawnglawng cu a hram caah khan a chiah cang i hram dang zeihmanh chiah awk ding a um ti lo. Thing le lung hna kha cu Pathian innhram ah cun chiah ding a si lai lo. Pathian inn  zong kan si ih lehtama kutzungthiam hna bantuk  in inn a sa tu zong kan si fawn. Kan sak ding ning cu kanmah duh ning si lo in a inn ngei tu Pathian nih a kan chiah piak dih cang. Abia ah fiang ten a um. Kan sak ning i ralring cio uh si. Zei tin dah kan sak cio?

ZEI TIN DAH KAN SAK CIO? Part (1)

ZEI TIN DAH KAN SAK CIO? Part (1)

                   Cate Tuan Za Kip Thawng        

IKor. 3:10,11,16,17  ITim. 3:15

Nan nih cu Pathian inn zong nan si fawn. Pathian nih pahrang a ka pek mi kha ka hman i inn sak a thiam ngaingai mi bantuk in inn saknak ding a hram kha ka bunh, cun a dang pakhat nih a cungah khan a run sak. Sihmanhselaw zeitindah kan sak ti ka a hohmanh kan i ralrin awk cio a si. Zeicahtiah Pathian nih Jesuh Kri lawnglawng cu a hram caah khan a chiah cang i hram dang zeihmanh chiah awk ding a um ti lo....Pathian bgiakinn nan si kha nan hngalh i Pathian Thlarau nan chung i a um zong kha nan hngalh. Cucaah a hohmanh nih Pathian biak inn cu a hrawh ahcun, amah cu Pathian nih a hrawh ve lai. Zeicah tiah Pathian biakinn cu a thiangmi a si i nanmah hrimhrim cu a biakinn cu nan si tiah IKor. 3 10-17 chung ah a kan ti.

Zei tin dah kan sak cio tiah ti tik ah, zei dah kan sak mi cu a si, Pathian biakinn khi a si. A hlan ah cun Pathian biakinn cu thing le lung in rak sak mi inn hna khi an si tawn. A tu ah cun Cathiang nih Pathian biak inn cu nanmah hi nan si a ti caah, kut sak mi biakinn khi Pathian biak inn a si ti lo ti a  fiang cang. Kanmah tu hi Pathian biak inn cu kan si. “Nan nih cu” a ti caah pumpak mi pakhat lawng cu Pathian biakinn a tling kho lo ti a fiang. Minung zeimaw zat a fun tom mi khi a chim duh mi a si.

Sihman seh law ka tlai sual a si ahcun hi ca nih hin zeitindah Pathian innchungkhar chungah kan umtu kan ziaza a si awk a si tikha an chimh lai; Pathian innchungkhar cu a nungmi Pathian krifabu, biatak a dirkamhtu le biatak i a tungpi kha a si tiah ITim. 3:15 chung ah a kan chimh. Pathian inn chung ah a innchung khar mi an um, a inn chungkhar minung cu a inn chung ah cun an um. Pathian inn cu a nungmi Pathian Krifabu a si.

Cu caah zei tin dah kan sak cio ti tik ah, tlakrawh in maw, thing in maw ti lei kam, sak nak ih hman mi thingle rua lei khi si lo khin , zeiti khin dah kan sak ning a si ti lei tu khi chim duh mi a si..

Innsa tu lehtama kutzungthiam pa nih inn a sak hlan ah khin a inn pungsan le pianhmang cu (design) a mah ah a suaicia dih mi a um. A pianhmang a um le a ruahcia mi ning in a hun sak tik ah inn taktak cu a hung lang. Krifabu Pathian inn zong hi sak a si hlan ah Pathian ah a pianhmang le a si ning ding le a sak ning ding vial te a rak um cia dih mi a si. Cu ning ih sak a si ah cun Pathian lungchung ih a rak ruah cia mi ning bak in a hung chuak ve ko lai. Cu Pathian suai mi pianhmang le design cu (Pathian lungput le ruahnak cu) Baibal thiang ah hin fel te in hmuh khawh a si. Cu caah kan innsak mi hi zei tin dah kan sak cio timi le Pathian design suai ning in kan sa maw sa lo ti i zohhliahnak ding caah cun a design suai mi a tialnak Baibal chung bia hi a tahnak ding cu a si  a hau.

Nihin ah krifabu a ti cio mi tampi um a si tik ah, ho paoh nih mah hi tak bik le si bik ih i ruah cio khi a si fawn. Mipi santlailo tam deuh caah cun lungar ih vaivonh a fawi te. Kan bu a tak zia chimh nih kan thiam cio qung. Ai, zei a va si hmanh ah nihmanung bik ah cun Bawipa hmai ah kan dir dih te lai ih zei tin dah kan sak cio ning a si, a tak maw tak lo ti kha a kan zohhlilah te lai si. Cu caah cu nikhua ih mual kan pho nak hnga lo le Pathian cohlan mi a si khawh nak ding ah cun Baibal chung bia hmang in kan sak ning hi i chek cio tuah hnik uh sih.

Minung nih kan mah tha ti ning in inn kan sak cio bantuk in Pathian inn (krifabu) zong hi mitampi nih cun mah duhning le tha ti ning in a sa thluahmah mi kan um hna. Minung nih a tha tiah a ruah mi lam a um, sihmansehlaw, a donghnak ah cun thihnak lam a phak pi tu lam a um tiah Phungthlukbia. 16:25 ah a chim. Minung kan mah tha ti ning hi Bawipa ti ning a si ve lemlo.

I. Pathian ti ning lo ih sak le thil tuah qih a nunzia

A. Moses le puan biakinn. Ex. 25:8-9,40

Pathian nih Egypt in a chuah mi a mihna sin ah hi ti hin bia a chim. Biakinn pakhat an ka ser piak lai i cu ti cun an lakah ka um lai. Ka umnak le a chung thilri vialte hna cu kan hmuhsak lai mi phunsan ningin na ser hna lai ti hi a si.

A um tu ning cu Pathian nih a umnak ding inn cu a mah te nih a design le a pungsan a ser ti nak a si. Mi nih an duh paoh in Pathian inn pungsan ser khawh a si lo ti nak a si. Bu nih kal ning le danlam nak tampi an i ngeih cio. Tha ti ning a lawh cio lo caah a si. Pathian cu minung nih a tha an ti ning in an ser mi inn ah cun a um lai lo ti cu a fiang. A umnak ding inn cu an sak piak tik ah amah pungsan suai ning le a duhning in sak mi inn a si lai ti a fiang.

Pathian chim lo zu le va hmanh nih minung nih a tha ti in a ser piak mi inn le bu ah cun sau an um khawh lo cu. Sau an um tawn ko na ti men lai, innka na hun ni kha cu inn ih na vulh mi saram a tlau ni a si ko lai. A chuak colh lai. Va nih a umnak ding bu cu a duhning in a mah te in a ser. Cenghnia nih a umnak ding kua cu a duhning in a mah te in a ser ve. Pathian hi kan duh ning le a tha kan ti ning in ser mi inn ah a um kho mi a si lo. Cu ti si sehlaw, a um nak ding inn pungsan zong a kan chimh a hau lem hnga lo. A tu cu kan hmuhsak laimi pungsan ningin na ser hna lai, ka umnak le a chung thilri vialte hna cu a ti bak.

Kan pupa hna nih khan, Pathian kan sinah a um ti hngalhnak thlam kha thetse ram ahkhan an rak i ngieh ko...Moses nih a hmuh mi pungsan ning khan tuah a si....Si hmansehlaw Pathian nih Vancung hi ka qhutnak a si i vawlei hi ka kelamh a si. Zeibantuk inn dah na ka sak piak lai? Khuazei ah dah kaa dinhnak ding hmun cu a si? Hi thil vial te hna a sertu hi keimah ka si lo maw? tiah Bawipa nih a ti.

Cu Pathian tining pungsan in sak mi inn ah cun Pathian cu a um taktak ko. Cu ka hmun ah Pathian nih minung he hawikomnak a ngei tawn. Pathian sin raithawi an duhtik zong ah a umlo nak hmun in a ngah lo, a umnak inn hmun rori in thawi a si.  Raithawi le Pathian biak tik zong ah mahduh ning in biak le thawi sawhsawh hi a ngah lo lawng si lo in kan caah chiatnak tu a tlunter tu ding an si ti philh lo ah a tha.

Cu cu Nadab le Abihu kong ah kan hmuh khawh. Annih nih mei-laknak-kheng cu an i lak veve i a chung ah mei an chiah i a cungah zihmui an phulh i Bawipa hmai ah a thianglo mi mei cu an thawi, nawl a pek lo mi hna kha. Cun Bawipa hmaika in mei a hung chuak i a kangh hna i Bawipa hmaika ah cun an thi. A thawi ding ning cu Lev. 16:12 ah a chim mi kan hmuh khawh. A fial lo mi an pek ruang ah an thi beh ko. Tlangbawi ngan Aaron tefa kan si ai tiah duh paoh in thawi a ngah lo. Lev. 10:1-2.

Nihin zong ah Pathian rian ka quan sawk lai tiah Baibal sianginn hna kai ih pum i pek zong hi a si tuk  lem lai lo hih. Lahkhah pek ruang le ei ruang hna ih Pathian rian ka tuan ti zong a dik lem lai lo. Pathian rian ah hin cun zanghlei cawi ih taimat thluk tuk ih Pathian fial lo mi tiang quan khi tih a nung ngai mi thil a si. Kan bu kal ning cio, kan Pathian biak ning cio hi Pathian timi ning he a tlak maw tlak lo ti hi i zohhliah cio ko tuah uh si. An ka biak hi san a tlai lo tiah Pathian nih a kan ti ve sual lai. Thil tha kan tuah ti na lak ah Pathian chiatserhnak tu kan cung ah a phan ve sual lai ti qih a nung tuk mi a si.

Uzzah kong zong ah tih a nun zia kan hmuh than rih. IChan. 13:7-10;15:11-15 chung kha rel hmanh. Pathian kuang kha Abinadab inn khan cawleng thar cung in an kalpi i Uzzah le Ahio nih khan cawleng cu an mawngh. Cun David le Israel mi vialte kha Pathian hmai ah cun an thazaang dihlak le hla le tingqang le thonglawi le khuangtete le sumsel le muko he tiah thanuam in an um. Khidon phuhri an va phak tikah cawtum cu an lumhrilh caah Uzzah nih cun kuang kha tlaih awk ah a kukt in a hei banh. Cun Bawipa thinhunnak cu Uzzah cungah cun a alh i kuang kha a hei banh caah a thah i cuka ah cun Pathian hmai ah a thi. Oh, Uzzah nih cun Pathian kuang a tla sual lai, pakhatkhat a cang sual lai ti sian lo ruang ah zaanghlei cawi in a hei domhtlaih cu va si kaw, zei a si hmanh ah, Pathian fial lo mi a si ah cun Pathian cu bomh i tim lo seh law a qha deuh ko hi teh. Pathian fial lo ning ih tuah nak nih kan cun ah Pathian thinhunnak tu a phak ter deuh.

Hi a ruang cu, a hme 11-15 ah a lang ko. David nih Pathian kuangkha, ka timhpiak mi hmun ah nan hunpi nak hnga nan unau le he i thenh tuah uh tiah Levi mi hna kha a chimh. A voi hmasabik ah khan nannih nih nan put lo caah Bawipa kan Pathian nih kan cung ah a thinhunnak a llangh ter: zeicahtiah kannih nih hiti hin tuah awk a si lai ti i fehter cia mi ning khan kan zohkhenh lo tiah a ti hna. A fiang mi cu Pathian ti ning le fial ning in biakam kuang an kal pi lo ti hi a si. Fiallo mi pa i pek tuk zong a poi, fial ning lo pi ih thil kalpi zong a poi chinchin. Pathian thinhun nak a tlun ter tu an si.

B. Slomon Temple

          Solomon temple kong kan zoh tik ah hi inn hi Solomon nih a mah duh ning pungsan in a sa lo ti fiang te in kan theih khawh. IChan. 28:11-19 kan zoh tik ah a hmebik in a nganbik tiang inn sak ding ning le thil chiah ding ning tiang kha David sin ah Pathian nih a rak theih ter, a rak chimh dih. Cucu David nih a fapa Solomon sin ah cun a chimh qhan dih ve. Mah vial te hi Bawipa nih cu kong i a kut in a qial mi khan a mah nih cun a fian ter, a ruam am ning in tuah ding mi rian vial te cu tiah IChan. 28:19 ah kan hmuh. Hi ning hin Solomon zong nih a sak ve ih cu Pathian ti ning ih sak mi temple ah cun Pathian cu a um ve taktak ko.

Cu temple chung ih thil tihnung a cang mi hna tlawm pal zoh tuah hnik uh sih. IIChan 26:16-20 chung kan zoh tik ah Uzziah siangpahrang pa cu aa rawk nak ding ah a hun i porhlaw.Bawipa a Pathian sin ah zumhtlaklo in a um i zihmui biaktheng i zihmui khangh awk ah khan Bawipa biakinn ah cun a lut. Sihmanhselaw tlangbawi Azariah nih Bawipa tlangbawi a ral a qha mi sawm riat he a hnu in an zulh; cun Uzziah Siangpahrang cu an donh i, “Uzziah, nangmah nih Bawipa sinah zihmui khangh cu na tuah awk a si lo, sihmanhselaw Aaron fapa hna tlangbawi hna zihmui khagtu ding i thian ter mi hna lawnglawng nih khan an tuah awk a si. Thil hmaan lo na tuah caah hmunthiang chung hin chuak tuah, cun hi nih hin Bawipa Pathian sinin upatnak zeihmanh an tlunh lai lo,” tiah an ti. Khi tik ah Uzziah cu a thin a hung ih zihmui khanghnak ding cengceh pakhat aa put i tlangbawi hna cungah a thin a hun tikah khan, Bawipa inn chung, zihmui biakqheng pawng, tlangbawi hna hmaika ah khan a cal ah thinghmui hma a chuak ko. Tlang bawi hna nih a ran nak in an zuan hnawh ih an chuah. Zeicah tiah Bawipa nih a tuk cang ti a si kha. A thih ni tiang thinghmui  zawtnak a ngei. Mi thinghmui a si lan. Siangpahrang ih a rian cu ramuk ding a si ko. Rai va thawi lengmang ding a si lo. Tlangbawi a rian cu raithawi ding a si ram va uk len ding a si lo. Pathian fial lo ning thil tuah cu qih a nung hringhran.

IIChan. 33:4-11 chung kan zoh than a si ah cun Manaseh kong kan hmuh than. Annih nih cun Jerusalem khua Bawipa inn chung ah khan biakqheng a ser hna. Cun Hinnom fapa nelrawn ah khan a fapa hna cu raithawinak ah a khangh hna i khuavang kawh le litin le eih kha a lenh i thitlawn thiam le hnamngei kha kha aa roih tawn hna. Bawipa nithmuh i thil thalotampi kha a tuah i a Bawipa thin kha a phawh. Cun amah nih a sermi siasal milem cu Pathian inn chungah khan a chiah. Judah mi le Jerusalem mi cu a lem khawh hna caah Israel mi hmai i Bawipa nih a hrawh mi miphun hna nak khan thatlonak tam deuh an tuah.

Bawipa nih Manaseh le a mi hna sinah khan bia a chim ko na in zeihmanh ah an reel lo. Cucaah Bawipa nih an cungah Assiria siangpahrang raalkapbu ralbawi kha a ratpi hna i annih nih Manasseh cu sio in an sio i dar hreng an khenh i Babilon ah an kalpi. Bawipa fial lo ning ih thil tuah cu salcan nak a si ko.

Hi hna hi biakam hlun chung ih kan zohchun awk hna an si. Pathian fial lo mi nih, Pathian fiallo le ti lo ning in rian quan hi zei tluk in dah qih a nun ti a kan fian ter ko.  Pathian nih biakinn a sak ter tik paoh ah a ruam-am vial te cu a mah nih a suai dih ih a sak ter mi hna sin ah a chim dih ih cu ti ning cun inn cu an sak piak tawn. Cu ning te ih sak mi inn cu a umnak ah a hman tawn ti hi a si.

II. BIAKAM THAR AH SAKDING NING A CHIMHMI.

Kan Baibal kan zoh tik ah Biakam hlun ah cun inn cu thing le lung ih sak mi a chim duh, cu caah Pathian nih sak a fial tik zong ah a hman ter mi hna zong vawlei lei thil le ri lawng te an si ve. A tung a vang tiang in a bit a kauh tiang in a chim. Nihin Biakam thar chan ah cun thing le lung le tlakrawh ih sak mi biak inn khi Pathian biak inn a si kho ti lo. NANNIH CU PATHIAN BIAK INN NAN SI  a kan ti cang. Nannih a timi ih a sawh duh mi cu Khrih a zum ih Khrih pennak chung ah a phan ih Khrih lu nih a penmi a takpumchung ih unau rual hna khi, (KRIFABU) a chim duh mi a si. Kan sak ning cio bel a lo dih men lai lo. A qha maw tha lo, a hman maw hman lo ti hi kan mah ruahnak in cuai i thlai hna hlah uh sih. Pathian lei kong kau ruah tik paoh ah kan ruah nak hi dai te in rak i din seh law a tha cem. Zeicah tiah Pathian nih van le vawlei a ser tik ah si seh, khamhnak rian a tuan tik ah si seh, Baibal a tial ter tik zong ah si seh minung kan ruah nak, chia le tha hngalh nak, hi cu ruahnak a hal mi kan hmu bal lo. Amah Pathian nih tha a ti ning tu in thil hi a kal pi lengmang ko. Cungnung bik Pathian pei a si cu. Kan nih nih meeting tuah ih i ceih ih lungtling i cachung in qial mi hna Bawipa lungtlin ter awk ih thla hei cam ve hna cu, a si duh lo. Pathian ruahning tu khi qawmpi ko uh sih. Kan ruahning hi Pathian ra kan tawmpi ding in kan ti ah cun Pathian nak in a ruat kho deuh mi kan lo sual lai.

A si ah cun Biakam thar chung ah cun Pathian inn, Krifabu cu zei tin dah sak a si ti kan zoh lai ih, cu hmang in kan nih teh kan sak ning cio hi zei tih dah a si? ti i zohhliah tuah hna uh si. Kan mah duh in maw kan sak, Baibal chimhning he a tlak maw?

1) Inn min.

Nihin ah Krifabu ti ko bu ih cu “krifabu” timi lawng ih lungtling lo ih a dawh taktak mi min thatha hna a bunh lengmang mi krifabu tampi um a va si. Kan min bunh mi hi Cathiang chimh mi he a tlak maw. Cathiang chimh mi min hman lo ih mah phuahchom mi min hman hi a poi lem hnga maw? Poi lem lai lo na ti kho men. A poi lemlo a si ah cu Cathiang ih chimmi cu a bia pi lem lo ti nak a si lai cu. Cathiang hi hman zong ah qha a dang chap zong ah poi lo ti tluk a va si hnga ti ko. Aw, Baibal chimh mi min hi a biapi tuk teh.

Inn satu cu lehtama (kutzungthiam) hna an si. Inn a ngei tu pa hi thing le rua kong zong thei lo bak mi pa va si ko tuah seh. Lehtama hna nih an theih deuh. A hman bak ko. Thlahnih thum pi khi inn an sak nak cu a si cang. Inn an dih tik ah a satu Lethama hna nih cu inn ah an min an qial na hmu bal maw. A satu lehtama hna min qial ding si seh law inn ngei tu min nak in lehtama pa min hi kan khua chung inn kip ah a tam deuh hnga ti ko. Lehtama nih cun thlanhri puai in a sa ko na in rian quan tu lawng a si. Inn ngei tu tak tak a si lo. Cu caah a lim tik ah a min bunh a si lai lo, inn ngei tu pa nih, thingphel te zong a tawng ve lo mi nih, dawh ngang in a min a qial lai ih a inn ka luhnak zawn ah cun a bunh ko lai.

Krifabu cu Pathian ta a si. Thawngthachim tu le a dang hna cu inn sak nak ca ih rianquan awk ah hlan mi lehtama bantuk ceo kan va si hna. Cu caah inn kan sak tik ah a lim cang ka te in kan mah min a langh awk a si lo. Inn ngei tu Pathian min a langh deuh awk a si. Pathian inn cu A nung mi Pathian Krifabu hi a si. Cucu Pathian pek mi min cu a si.

A si ah cun krifabu hi Pathian nih zei bantuk min dah a pek ti hi zoh tuah hna uh sih. Lamkaltu 11:26 kan zoh tik ah Paul le Barnabas le krifabu chung unau rual hna an i pum i cawnpiaknak hna an ngeih tik ah, cu Antioch khua ah cun pei Jesuh zultu hna kha “Krifa (or) Kristian” tiah an ti hna cu. A sullam cu Kri zul pawl ti nak a si. Khrih bantuk ih a nungcang ih khua a si ih a chim areel mi hna pawl, Khrih bantuk ti nak khi a va si ko. Krifa a si lo ah Kristian timi min hi Pathian bia ah hmuh khawh a si. Krih zultu krifabu hna auhnak ah hman a si.

Rom. 16:16 chung kan zoh tik ah cun “Nan nih cu unau hnamhnak in pakhat le pakhat i biachawn u. Khrih ta a si mi krifabu vialte nih salaam an in kuat hna” ti a si. Hika ah ah hin cun KHRIH TA A SI MI KRIFABU tiah ti a si.

ITim. 3:15. chung kan zoh tik ah “Sihmanhsehlaw ka tlai sual a si ahcun hi ca nih hin zeitindah Pathian innchungkharchungah kan umtu kan ziaza a si awk a si tikha an chimh lai; Pathian innchungkhar cu A NUNGMI PATHIAN KRIFABU, biatak a dirkamhtu le biatak i a tungpi kha a si” tiah a si. Biakam thar chung ah hin Pathian krifabu a ti nak hi vawi 12 hmuh khawh a si.

Nihin ih krifa a ti mi hna nih cun Pathian biachung ih Pathian pekcia mi min kha kan i rinh kho ti lo ih, a tha kan ti khawh lo ca ah a si ko lai dah ka ti,  KRIFABU, PATHIAN  KRIFABU timi pin ah mah duh mi cio kha chap a si. Mah qha timi cio kha chap a si. Pathian nih cun krifabu min a pek mi cu Baibal chung ah hmuh khawh in a um ko. Ziah Baibal chungbia cu kan i rinh ko lo. Kawlram chung minung, kawlram uknak chung a um mi kan si ah cun cozah nih, upadi nih,  ram min cu UNION OF MYANMAR si seh a ti mi cu chap le hlonh khawh a si lai lo teh. Kan zuh, kan chap ah cun cozah pi timi thil a lungtling lo ih a doh tu TAPUNG teh kan si ko lai. Van lei cozah uknak chung um kan si, Uktu cu Pathian a si. A upadi cu Baibal a si. A ram min zong cu ah cun ANUNGMI PATHIAN KRIFABU tiah fiang te in a langh ter ko.

Bu min an bunh ning hi a phun phun in a um. A cheu nih cun Pathian nih tuah a kan fial mi serh le sang le tuah awk hna uar tuk ruang ah cucu min ah a bunh mi an um. Tahchunnak ah, Vakal uh law khuazakip ah thawngtha vachim uh..azum mi cu...TIPIL nak va pe hna uh (ti va pilh hna uh) a kan timi kha i lak in nihin ah cun bu a hung dir ih TIPIL KRIFABU ti a si. Thawngthachimh a kan fial mi uar ruang ah “gospel” timi “thawngtha” min kha bu min ah i bunh ih GOSPEL  CHURCH ti ban tuk hna a um.

A cheu nih cun Pathian hmanrua a si mi Pathianmi hna kha an uar tuk caah cu Pathian mi hmanhna min kha i lak ih bu min ah a bunh mi zong an um. Tahchunnak ah, LUTHEREN KRIFABU ti te hna WESLEYAN CHURCH  ti te hna bantuk khi.

A cheu cu an i thawh ih Krifabu i thit hruai ding nih Baibal mi a kan cawnpiak mi hna khi hei uar deuh ruang ih cucu bu min ah a lak mi zong an um. Tahchunnak ah Krifabu cu krifaupa (Elders) hruai nak in kal hi Biakamthar cawn piak nak a si. Cu krifaupa cu presbyteros timi Greek holh in hram a thok mi a si. Cucu i lak in PRESBYTERIAN CHURCH tiah min bunh a si.

A cheu cu krifahna khua an sak nak ram min hna khi bu min ah a bunh mi zong an um. Tahchunnak ah England ram ih krifahna cu CHURCH OF ENGLAND tibantuk hna khin.

Nihin kan ram hna ah hin cun miphun le hnam min hna i lak in bu min bunh mi tampi hmuh khawh a si cang. A cheu cu an uar mi an mi phun chung ih pa le tluk ih an ruah mi minhna khi i lak in bu min ah a bunhmi zong tampi hmuh khawh a si cang. Zei a va si hmanh ah, zeitluk min thatha a va tam ko hmanh ah Bawipa min pek mi te tu khi i tlaih in dir pi ko uh sih. TIPIL cu bu min ih bunh ding a kan fial mi si lo in a tuah ih va tuah ding tu khi a si deuh. GOSPEL “THAWNGTHA” ti zong hi min ih i bunh ding si lo in a chimh tu in chimh ding mi a si. PRESBYTEROS ti zong hi bu min ah i bunh ding si lo in krifaupa hruai tu hna chimh duhnak ah hman ding a si deuh. Pathian  mi hman minung hna min zong khi uar tuk ih mah uar mi cio i lak ih bu min bunh ding a si fawn lai lo. Kei cu PAUL, kei cu PETER, keicu APOLLOS, keicu JESUH KHRIH ta ti ih a hmanrua minung ih a rakbuai ve lengmang mi Korin khua ih Anungmi Pathian Krifabu hna khi Pathian duh zawng a si lo. Cu ti ih minung uarbul ngeih lungthin khi Khrih takpum a thenthek dih tu lam a si. Paul nih Pathian biak inn (anungmi Pathian Krifabu) a hrawh tu cu a mah kha Pathian nih a hrawh ve lai a ti. Jesuh min hi uar ko uh sih, cu min hlei in kan mah khamhnak caah Pathian nih min dang a pek mi vawlei ah an um lo. Pathian min hi uar ko tuah uh si. A min cu sang ah hlorh in umchin ko seh. A hlei ce in a krifabu cu Pathian a mah ta a si caah, inn ah cun a ngei tu pa min a langh bantuk khin, Pathian zong a inn a si mi Krifabu ah cun Amah Pathian min lawng lang ve seh.

(2) A HRAMPI (foundation)

Krifabu a ti cio mi nih biak inn nganpipi an sak na hmuh tawn ko lai. Sak an vun i timh paoh ah innhram lung khi phun le thlak a si tawn. Pastor sawhsawh cu di  a riam lo a picang deuh pawl khi hman an si tawn. Inn hram ah an hman mi cu LUNGPI KHRIH si lo in vawlei ih lung taktak maw tlakrawh maw an si tawn. Paisa zeimawzat dih in ropi ngai in an sak mi khi mi sawh sawh an ap ter lo. Pathian sin ah ap nak kan ngeih lai an ti tik ah an mah bu cio chung in pa cem can ah a dir kho mi nih ap a si tawn.

Krifabu a tak ah cun innhram dang mi zeihmanh nih thlak khawh le derhthan khawh a si ti lo. Innhram LUNG  cu a mah Khrih kha a si. Cu cung ah sak chin vima a si. IKor. 3:11 nak chung ah “Zeicah tiah Pathian nih Jesuh Khrih lawnglawng cu a hram caah khan a chiah cang i hram dang zeihmnah chiah awk ding a um ti lo” tiah a ti bak ko. A DANG CHIAH AWK DING A UM TI LO a ti hnu ih Jesuh Khrih a si lo mi Jesuh lungpi ai ah lungdang kan chiah khi cu Pathian krifabu a tak a si lo nak langh ter tu a si ko.

Minung hi zeitik hmanh ah krifabu sak nak caah innhram lung a si kho bal lo. Mi cheu nih cun Peter sin ah pei Jesuh nih “Nang cu lungtum, Peter, na si. Cun hi lungpi cungah hin ka krifabu ka bunh lai cu cucu thihnak hmanh nih a tei kho lai lo” Mt. 16:18 tiah a ti cu. Peter zong kha inn hram lung a si ve kho ko an ti tawn. Hi ka zawn ah hin lung a chimhnak hmun hnih kan hmuh khawh. Nang cu LUNGTUM na si a ti. Cu lungtum cu Peter a si tak ko. Cun Hi  LUNGPI CUNG AH a ti mi LUNGPI cu Khrih a mah kha a si IKor. 10: 4. Cu caah Peter nangmah cung ah ka krifabu ka derh lai, nang innhram na si lai a ti duh nak a si lo. Jesuh Lungpi cung ah krifabu cu inn bantuk in sak a si lai ih cu LUNGPI cung inn sak nak ah khan hmanrua ah lungtum a si mi Peter kha hman a si lai ti nak tu a si. Amah Peter ban tuk in kan nih unaurual hna zong lungnung tete kan si cio hna. Innhram cu kan si kho lo. Jesuh Khrih pin ah hram dang a um kho lo, a mahbel kan nih cu cu inn sak nak caah (krifabu sak nak caah lungnung bantuk in hmankhawh mi kan si. Cu ding ah cun rak i pe ve uh a kan ti. IPet. 2:5 “Nanmah zong kha, lungnung bantuk in  ra tuah u law thlarau biakinn saknak caah cun i hmang tuah u. Cuka ah cun a thiangmi tlangbawi bantuk in cohlan awk a tlak mi thlarau raithawinak kha Jesuh Khrih thawng in Pathian cu na pek chanh lai” a kan ti.

(3) PHUNG LE PHAI, UPADI

Minung sermi le derh mi bu hna cu a derh tu hna nih a qhabik lai tiah an ruah mi ning in phung le phai le upadi cu ser a si. Cu phungphai le upadi sernak bawmtu ding ah Baibal caang hi zeimaw zat cu an lak. Pathian bia he hlat taktak cu an ngamh cio rua lo dah ka ti. Thil pakhatkhat kong ceih le ruah qi a si tik ah, “cuka Baibal caang ah cun, cuti cun a ti” ti si ti lo in “Kan bylaw number cuzat ah cu ti cun a um” ti tu hi i tlaih cio a si. Baibal nih hin cun meeting nak le bia i ruah qi nak ah khin cun hmun a ngei sawtsai lo. Pulpit cung bel ah pumhchiar te in Baibal nih cun hmun a lak ka ti hnga maw, hmun kan pek ve ka ti hnga dik.

Pathian krifabu taktak a si mi chung ah cun minung nih a tha tiah i ruah qulhmalh hnu ih cauk chung ih qial ih cucu mah nun hruai tu le krifabu hruai nak ih hman cu a si kho lo, bylaw le upadi nih krifabu cung ah nawl a ngei kho lo, Jesuh Khrih lawng hi Bawi a si. Abia lawng hi Pathian krifabu ih a upadi umchun cu a si. Hawidang bantuk in khua kan ruah khawh lo ruang ih phungphai le upadi kan hei ser lo khi cu a si lo. Mi tluk ih kan ruah khawh le khawh lo, fim le fim lo, thiam le thiam lo ah khin si lo in, Baibal chung Pathian upadi hna khi Krifabu caah cun a za cia mi a si. Pathian nih Genesis chung thil a ser tik ah minung nih zei te hmanh khi a bawm lo. A zoh hmanh a zoh pi lo. Ziah cu tin na ti khawh? Na luan tuk na ka ti men lai. Zei dang vial te a ser dih hnu lawng ah a dongh nak cem lawng ah pei maw minung cu a ser ko cu. Minung nih a mah ser a si hlan ( a chuah hlan) ih Pathian thil sermi cu zei tih dah va bawm kho seh na ti? Minung, Pathian kutchuak, ih a rian cu Pathian tuah cia mi, PTHIAN NIH A THA a ti cia mi kha chap lo in cucu i rinh top kha a si ko.

IKor. 14:37 ah “A hohmanh nih Pathian lamkaltu ka si ti in aa ruah ah siseh, thlarau laksawng ngei mi ka si ti ih aa ruah ah siseh, a hngalh awk cu, nan sin i ka tial mi hi Bawipa nalbia a si, ti kha a si” tiah a si. TIAL MI BAIBAL, PATHIAN BIA hi kan caah a za ko lo maw? Pathian lamkal tu a ti mi zong nih siseh, Profet ka si a timi zong nih a tahnak ding cu hi tialmi Pathian bia hi a si ko.

IITim. 3:16 ah cun “Cathiang hi a dihlak in Pathian thaw chuah hnawh mi a si i biaktak cawnpiaknak caah le palhnak cawnpiak nak alnak caah le palhmi remhnak caah le dingte in nunnakding cawnpiaknak caah a qhahnem mi a si” a ti. A si hrim ko. CAWNPIAKNAK ca zong ah tial mi Pathian bia, PALHNAK REMHNAK, BIATAK CAWNPIAKNAK, ALNAK ca zong ah qialmi Pathian bia hi a za ko. Minung nih an sermi upadi le kalning hna cun meeting ah ceih a si ih a dih tik ah cu an tial mi vial te cu Pathian lungtlinpi nak, lak ding ah , thluchuah pekpiak ding ah Pathian sin ah hei ap a si tawn. Tial mi Pathian bia cu Pathian nih lungtlin pi ding in le thawhchuah hnawk ding in ap ih thlacam than a hau lo. Zeicahtiah Thiangthlarau in thaw a chuahhnawh cia mi a si. Bu nih Pathian thualchuah pek ding mi minung sermi phung in kal a si. A nung mi Pathian krifabu ve cu, Pathian thawchuah hnawh cia le thluachuah pekcia mi tialmi Pathian bia (thlarau phung) in kal a si.

Daan le dun, phung le phai, a um lo ti hna cu a si duh lo tlau nak lam pei a si cu. Tih nung a si an kan ti tawn. A hman, phung le phai, daan le dun um lo cun mi pa hnih zong i hruai khawh a si lo. Mi tampi zong, ram zong, khua zong, inn chungkhar zong i qhithruai khawh a si lo. Pathian krifabu unau rual nih hin phung le phai a hau lo kan ti tik ah kan ngeih lo khi a si lo. A mahbel minung nih a tha ti ih a ruah in a ceihkhan hnu ih tamdeuh lungtlinnak lak ih tial mi bel kan ngei lo. Phung le phai kan ngei tuk teh, cucu Pathian bia hi a si. Minung qialmi kan ngeih lo ruang ah vaivuan ih lam tlau ding hna na phang maw? Minung ser mi phung nak in Pathian sermi phung a tha deuh ko tiah ka zumh si.